Correct gebruik van peri-operatieve antibiotica bij chirurgische ingrepen

Perioperatieve antibiotica kunnen gebruikt worden om een infectie te voorkomen (antibioticaprofylaxe) of om een al bestaande infectie te behandelen.

Het gebruik van perioperatieve antibiotica hangt af van het type van operatie.

Operaties worden geclassificeerd in 4 klassen:

1. Schoon
2. Schoon-gecontamineerd
3. Gecontamineerd
4. Vuil of geïnfecteerde operatie

De algemene regel is dat perioperatieve antibiotica enkel gebruikt worden bij gecontamineerde en vuile operaties en niet bij schone of schoon-gecontamineerde procedures tenzij het ontstaan van een postoperatieve infectie catastrofale gevolgen zou hebben.

Drie elementen zijn belangrijk bij het gebruik van perioperatieve antibiotica

1. De correcte keuze van antibioticum

Het antibioticum moet werkzaam zijn tegen de organismen die we verwachten tijdens de operatie. Zo verwachten we andere bacteriën bij een operatie aan de dikke darm dan bij een schone orthopedische operatie.

Praktisch gezien gebruik ik voor de meeste operaties cephalosporines (cefazolin 20mg/kg IV) of gepotentieerd amoxycilline (amoxy/clav 20mg/kg IV) en voor hepatobilliaire en colo-rectale operaties kan daar nog metronidazole (15-25mg/kg IV) aan toegevoegd worden.

2. De juiste timing van de eerste dosis.

Het is belangrijk dat therapeutische spiegels van het antibioticum bereikt zijn op het ogenblik van de incisie en dat deze hoog blijven gedurende de gehele operatie.

Praktisch gezien betekent dat de eerste dosis intraveneus wordt gegeven binnen de 60 minuten voor de incisie en dat deze wordt herhaald elke 90 minuten (of 2x de halfwaarde tijd van het antibioticum) tijdens de operatie.

3. Wanneer te stoppen met antibiotica

Enkel bij vuile en geïnfecteerd operaties dienen antibiotica door gegeven te worden na de operatie. Bij andere operaties volstaat het om enkel peri-operatief te behandelen.

En als laatste…

Antibiotica zijn geen vervanging voor een goede chirurgische techniek! Goede weefsel manipulatie, asepsis, goede hemostase en correct gebruik van hechtmateriaal zijn op zijn minst even belangrijk in het voorkomen van postoperatieve infecties.

Wil je meer leren over dit onderwerp?

Volg dan zeker de bijscholing ‘Peri-operatief antibiotica gebruik: wat, wanneer, hoe lang?’, gegeven door Joachim Proot, DVM, Dip ECVS.