Antibiotica bij Acute Diarree (ENOVAT richtlijnen)

Het gebruik van antibiotica bij honden met acute diarree is een veelbesproken onderwerp in de praktijk. De meeste gevallen van acute diarree zijn zelflimiterend en genezen met ondersteunende behandeling. Onnodig gebruik van antibiotica draagt bij aan antimicrobiële resistentie en kan de darmflora ernstig verstoren. De European Network for Optimization of Veterinary Antimicrobial Therapy (ENOVAT) heeft samen met de World Small Animal Veterinary Association (WSAVA) evidence-based richtlijnen opgesteld om dierenartsen te ondersteunen bij verantwoord gebruik.

In de richtlijnen worden de patiënten onderverdeeld in verschillende groepen op basis van de ernst van de klinische klachten:

Groep 1: milde acute, niet hemorrhagische diarree

• Honden in goede algemene toestand, zonder tekens van dehydratie of systemische ziekte.
• Advies: Geen antibiotica.

Groep 2: milde acute hemorragische diarree

• Honden met bloederige diarree maar in goede algemene toestand, zonder tekens van dehydratatie of systemische ziekte.
• Advies: Geen antibiotica.

Groep 3: matige acute, niet hemorrhagische diarree

• Honden die algemeen ziek zijn en tekens van dehydratatie/hypovolemie en/of systemische ziekte vertonen, MAAR die volledig herstellen met infuustherapie*.
• Advies: Geen antibiotica.

Groep 4: matige acute hemorragische diarree

• Honden met hemorrhagische diarree, die algemeen ziek zijn en tekens van dehydratatie/hypovolemie en/of systemische ziekte vertonen, MAAR die volledig herstellen met infuustherapie*.
• Advies: Geen antibiotica.
• Uitzondering: bij aanwijzingen voor ernstige/systemische ontsteking (ernstige neutrofilie >25×10^9/L, neutropenie of degeneratieve linksverschuiving**) kan antibiotica gerechtvaardigd zijn.

Groep 5: ernstige ziekte (niet hemorrhagische en hemorrhagische diarree)

• Honden met aanhoudende tekenen van systemische ziekte* ondanks adequate infuustherapie.
• Advies: systemische antibiotica aangeraden.
• Antibioticum keuze afhankelijk van hoe ernstig ziek het dier is, regionale resistentiepatronen en beschikbaarheid van antibiotica.
  • Niet-kritisch ziek dier: ampicilline (of amoxicilline-clavulaanzuur) of trimethoprim-sulfonamiden als eerste keuze.
• Duur van behandeling is afhankelijk van de respons op behandeling en dient dagelijks geherevalueerd te worden.
  • Behandel tot klinisch herstel.
  • Meestal 3-7 dagen.

De richtlijnen geven geen eenduidige aanbeveling voor of tegen gebruik van probiotica bij honden met acute diarree.

*Systemische ziekte of SIRS criteria bij honden:

1. Hypo-of hyperthermie
2. Tachycardie (hartfrequentie > 120/min)
3. Tachypnee (ademhalingsfrequentie >20/min)
4. Neutrofilie (> 16×10^9/L) of neutropenie (<x10^9/L)

**Degeneratieve linksverschuiving = aanwezigheid van een linksverschuiving (staafkernige neutrofielen) waarbij er meer onrijpe, staafkernige neutrofielen dan rijpe, segmentkernige neutrofielen aanwezig zijn.

***Mogelijk neveneffect van fluoroquinolones bij jonge, groeiende dieren: kraakbeenschade. Mogelijk neveneffect van aminoglycosiden: ototoxiciteit en nefrotoxiciteit.

Conclusie

Gebruik antibiotica alleen bij duidelijke indicatie van systemische infectie en nooit routinematig bij ongecompliceerde acute diarree.