Immunosuppressiva – Glucocorticoïden
Immunosuppressiva spelen een centrale rol in de behandeling van veel immuungemedieerde aandoeningen bij gezelschapsdieren. In dit eerste deel focussen we op de glucocorticoïden: de basis en vaak eerste keuze in de praktijk. In deel 2 gaan we dieper in op de overige, niet-glucocorticoïde middelen.
Prednisolon: systemische immunosuppressieve werking
- Functie:
- Heeft een zeer breed spectrum aan immunosuppressieve effecten: onderdrukt zowel niet-specifieke als specifieke (cellulaire en humorale) immuniteit.
- Farmacokinetiek:
- Lipideoplosbaar: snelle absorptie (1-2 uur).
- Hoge orale biologische beschikbaarheid, brede weefselverdeling.
- Prednisonomzetting:
- Honden: prednison wordt in de lever efficiënt omgezet in prednisolon.
- Katten: verminderde absorptie of verminderde hepatische biotransformatie van prednison naar prednisolon: gebruik daarom alleen prednisolon bij katten!Dosis op basis van ideaal gewicht.
- Halfwaardetijd (T1/2): 12-36 uur.
- Dosering:
- Dosis op basis van ideaal gewicht.
- Immunosuppressieve dosis: 1-2 mg/kg eenmaal daags of verdeeld over tweemaal daags.
- Katten zijn anekdotisch minder gevoelig voor de effecten van glucocorticosteroïden (GC), mogelijk vanwege een geringere of lagere affiniteit met GC-receptoren, in ieder geval in de lever en de huid.
- Begin meestal met een hogere dosis van 2 mg/kg eenmaal daags. Er is een dosis van 4 mg/kg eenmaal daags beschreven.
- Bijwerkingen:
- PU/PD, polyfagie, overmatig hijgen, gedragsveranderingen (lethargie, agressie), spieratrofie en -zwakte, degeneratie van bindweefsel (leidend tot gekrulde oorschelpen bij katten en ligamentruptuur bij katten en honden), huidatrofie, slechte wondgenezing, calcinosis cutis, maagdarmstoornissen of ulceratie, hepatomegalie en verhoogde leverenzymen, veranderingen in het hemogram (neutrofilie, lymfopenie, eosinopenie, monocytose), lage serumthyroxineconcentratie, proteïnurie, systemische hypertensie, bijnieratrofie, insulineresistentie (inductie van diabetes mellitus is gemeld), vochtretentie.
- Katten zijn minder gevoelig voor de bijwerkingen van GC.
Fluticason: lokale immunosuppressieve werking (Fluticasone®)
- Werking en farmacokinetiek:
- Absorptie in de longen en in de humane geneeskunde wordt ongeveer 30% geabsorbeerd in de systemische circulatie.
- T1/2:ongeveer 8 uur.
- Er treedt nog steeds een significante onderdrukking van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) op.
- Dosering:
- 250 μg/inhalatie tweemaal daags als startdosering, kan langzaam worden afgebouwd tot 50 μg/inhalatie.
- Begin samen met systemische GC en bouw de systemische GC geleidelijk af gedurende 2-4 weken om de inhalatie de tijd te geven om effectief te worden.
- 250 μg/inhalatie tweemaal daags als startdosering, kan langzaam worden afgebouwd tot 50 μg/inhalatie.
- Bijwerkingen:
- Vergelijkbaar met systemische GC, maar in veel mindere mate.
Budesonide: lokale immunosuppressieve werking
- Werking en farmacokinetiek:
- Slechte biologische beschikbaarheid vanwege hoge hepatische first-pass-metabolisme, hoopt zich op in epitheelcellen na lokale toediening en wordt opgeslagen als een inactieve vetzuurester. Die wordt geleidelijk gehydrolyseerd om de actieve vorm vrij te maken, die een hoge affiniteit heeft voor lokale intracellulaire GC-receptoren. Dit leidt tot een hogere lokale dan systemische activiteit.
- Biologische beschikbaarheid:
- 10-20%.
- Voedsel vertraagt de absorptie, maar heeft geen invloed op de hoeveelheid geabsorbeerde geneesmiddelen .
- Vanwege het first-pass-effect: slechts 10% zal systemisch biologisch beschikbaar zijn: er is vooral een lokale activiteit.
- Er treedt nog steeds een significante onderdrukking van de HPA-as op!
- Overweeg suppletie met prednisolon vóór een stressvolle gebeurtenis (operatie, enz.).
- Dosering:
- Maag-darmproblemen: orale inname.
- Kleine honden en katten: 1 mg TOTALE dosis eenmaal daags.
- Middelgrote honden: 2 mg TOTALE dosis eenmaal daags.
- Grote honden: 3 mg TOTALE dosis eenmaal daags.
- 3 mg/m2 (NIET mg/kg) (0,5–3 mg per hond, afhankelijk van het lichaamsgewicht) eenmaal daags of om de andere dag.
- Bronchopneumopathieën: inhalatietherapie.
- 200-400 μg/inhalatie tweemaal daags.
- Het duurt enkele dagen voordat het effectief wordt
- Pulmicort®
- 200-400 μg/inhalatie tweemaal daags.
- Maag-darmproblemen: orale inname.
- Bijwerkingen:
- Vergelijkbaar met systemische GC, maar in veel mindere mate.
Referenties
- Ettinger and Feldman 9e editie.
- Plumbs 10e editie.
- Galler A, Shibly S, Bilek A, Hirt RA. Inhalatiebehandeling met budesonide bij katten met een natuurlijke chronische bronchiale aandoening (astma en chronische bronchitis bij katten). J Small Anim Pract. Oktober 2013;54(10):531-6. doi: 10.1111/jsap.12133. Epub 4 september 2013. PMID: 24000786.
- Marika Melamies, Outi Vainio, Thomas Spillmann, Jouni Junnila, Minna M. Rajamäki, Endocriene effecten van geïnhaleerd budesonide in vergelijking met geïnhaleerd fluticasonpropionaat en oraal prednisolon bij gezonde beaglehonden, The Veterinary Journal, jaargang 194, nummer 3, 2012.
Leertraject ‘Inwendige 1.0’
Vind jij het heerlijk om uren na te denken over wat een patiënt nu werkelijk heeft? Vind je het leuk wanneer het niet onmiddellijk duidelijk is wat er speelt en wanneer je op zoek moet gaan naar de ontbrekende puzzelstukjes? Word je helemaal enthousiast van de hond of kat met chronische maagdarmklachten, urinewegproblemen, bloedafwijkingen of hormoonaandoeningen (of al deze tesamen)? Dan is dit leertraject helemaal voor jou!
Gedurende een jaar zal je ondergedompeld worden in de wondere wereld van de inwendige geneeskunde. De focus zal hierbij liggen op zaken waar jij als praktijkdierenarts mee te maken krijgt in de praktijk. Aan de hand van klinische cases en op basis van de laatste literatuur zullen we je praktische handvaten geven die ervoor zullen zorgen dat je aan het einde van dit traject een zeer stevige inwendige geneeskunde kennis hebt.
Dit traject bestaat overwegend uit live contactmomenten (3 fysieke en 3 live online) en omvat 6 modules die de volgende topics behandelen: klinische pathologie, gastro-enterologie, uro- en nefrologie, endocrinologie en lever en pancreas.
Klik hier voor meer informatie en inschrijven.
Leertraject ‘Inwendige 2.0’
Ook dit traject is voor dierenartsen met een passie voor inwendige geneeskunde! Gedurende een jaar word je ondergedompeld in de wondere wereld van de inwendige geneeskunde. De focus ligt op zaken waar jij als praktijkdierenarts mee te maken krijgt. Aan de hand van klinische cases en op basis van de laatste literatuur zal je praktische handvatten krijgen.
Dit traject bestaat overwegend uit live contactmomenten (3 fysieke en 3 live online) en omvat 6 modules die de volgende topics behandelen: infectieuze aandoeningen, respiratoire ziektes, spoed en hospitalisatie, immuunziektes en beenmerg en lever, galblaas en maagdarmkanaal.
Klik hier voor meer informatie en inschrijven.
Reacties