Oncologie deel 3 – Osteosarcoma

Wat volgt zijn algemene richtlijnen. We willen echter graag benadrukken dat oncologie een breed vakgebied is en dat er veel ‘uitzonderingen op de regel’ zijn. Het is bijgevolg onmogelijk om alles in detail in een enkele Vet Info op te nemen. Voor wie verdere vragen heeft, raden we aan om te luisteren naar de podcast met Evi Pecceu of om een van onze oncologie bijscholingen te volgen (zie verder). Indien je vragen hebt, mag je deze ook altijd sturen naar info@onlinevettraining.be.

Kan je osteosarcoma diagnosticeren op basis van cytologie alleen?

Met cytologie kan je in veel gevallen de diagnose bevestigen van neoplasie versus niet neoplasie; en je kan osteosarcoma verdenken. Hierbij is het belangrijk om het staal in het centrum te nemen en niet aan de rand. Aan de rand van het letsel zijn reactieve osteoblasten die de interpretatie van de cytologie moeilijk tot onmogelijk kunnen maken.

Indien initiële cytologie niet diagnostisch is, kan je een chirurgisch biopt van het aangetaste bot overwegen versus amputatie.

Is histopathologie aangeraden als cytologie reeds diagnostisch is?

Zelfs indien cytologie diagnostisch is voor osteosarcoma, wordt toch aangeraden om histopathologie uit te voeren op de volledige tumor en poot na amputatie.

• In sommige gevallen wordt een andere diagnose gesteld. Bv. chondrosarcoma kan cytologisch lijken op osteosarcoma.
• Histopathologie is ook belangrijk om na te gaan of de randen van het verwijderde weefsel tumorvrij zijn.
• In sommige gevallen is zelfs immunohistochemie nodig om bv. het onderscheid te maken tussen telangiectatisch osteosarcoma en hemangiosarcoma in het bot.

Hoe moet je een hond met een osteosarcoma stageren?

De meest voorkomende plaats van metastasen zijn de longen. Hierbij kan je gaan voor radiografie van de longen, maar een CT scan is nog accurater. Uiteraard is een CT scan ook duurder en niet altijd ter beschikking. Het is belangrijk om de foto’s in drie richtingen te nemen. Het is aangetoond in de literatuur dat indien er maar 2 projecties genomen worden er metastasen gemist worden bij een significant aantal honden.

Welke behandeling is mogelijk wanneer er geen pootamputatie kan uitgevoerd worden?

De hond is zelden geen goede kandidaat voor amputatie, met uitzondering van honden met erge osteoarthrose of een neurologische aandoening. Het is aangeraden om altijd een volledig orthopedisch en neurologisch onderzoek uit te voeren bij het overwegen van deze behandelingsoptie.

Indien amputatie geen optie is, zijn er volgende keuzes:

• Palliatieve bestraling: bv. 1 behandeling per week voor 4 keer (meerdere protocollen bestaan). Het voornaamste doel is pijnstilling; Wat interessant is, is dat deze honden vaak langer leven dan honden die een amputatie zonder aanvullende chemotherapie krijgen; en metastases zich trager ontwikkelen.
• Bisphosphonaten: Indien palliatieve bestraling geen mogelijkheid is omwille van financiën of indien het bestralingscentrum buiten bereik is voor de eigenaars. Aangezien botafbraak een belangrijke oorzaak is van pijn bij honden met bottumoren, heeft deze medicatie een pijnstillende werking. Orale bisphosphonaten hebben een te lage bioavailability en intraveneuze toediening is noodzakelijk. De medicatie wordt traag intraveneus toegediend om de 4 weken. Zowel pamidronaat als zolendronaat zijn ter beschikking bij dieren.
• Ondersteunende palliatieve zorgen bestaan uit een combinatie van verschillende pijnstillers zoals NSAID’s, tramadol, gabapentine en amantadine; maar het is algemeen gekend dat je hiermee de levenskwaliteit vaak niet voldoende verhoogt zonder bijkomende middelen, aangezien bottumoren zeer pijnlijk zijn.

Is chemotherapie als ENIGE therapie een optie voor dieren met een osteosarcoma?

Chemotherapie heeft enkel zin indien de primaire tumor behandeld wordt met amputatie, bestraling of bisphosphonaten en de pijn aangepakt wordt. Chemotherapie is niet voldoende succesvol op zichzelf in reductie van het primaire tumorvolume en van de pijn.  Chemotherapie is gericht op microscopische cellen die proberen te metastaseren naar andere locaties. Indien de pijn niet aangepakt wordt, dan zal de hond reeds geëuthanaseerd worden voor slechte levenskwaliteit nog voor de mestastases ontwikkelen en heeft chemo geen zin.

Wat is de mediane overlevingstijd voor honden met osteosarcoma wanneer ze behandeld worden met pootamputatie en/of chemotherapie?

Bij pootamputatie gevolgd door chemotherapie wordt een mediane overlevingstijd van 11-12 maanden genoemd. Dit is in schril contrast met een mediane overlevingstijd van 3 maand indien geen adjuvante chemotherapie uitgevoerd wordt (dus enkel pootamputatie).