Behandeling Acute Constipatie bij de Kat

(Chronische) constipatie is een veel voorkomend probleem bij (oudere) katten. In sommige gevallen is de oorzaak van constipatie eenvoudig te achterhalen en op te lossen en is de behandeling bijgevolg weinig uitdagend. In andere gevallen echter is de behandeling een stuk uitdagender, omdat de oorzaak van het probleem niet opgelost kan worden en/of er sprake is van vergevorderde dysfunctie van het colon.

In deze Vet Info overlopen we de behandeling van het ACUTE stadium van constipatie bij katten. In een volgende Vet Info zullen we het hebben over de CHRONISCHE behandeling en preventie van constipatie.

Definities

Constipatie = onregelmatige of moeilijke defecatie met <3 defecaties/week. In geval van chronische constipatie zijn de klachten ≥ 3 weken bezig.

Obstipatie = gevolg van chronische constipatie. In dit geval is de constipatie niet meer omkeerbaar/refractair aan behandeling.

Megacolon = syndroom met ONOMKEERBARE sterke verwijding van colon met verminderde motiliteit en elasticiteit. Het is het eindstadium van colon dysfunctie. Megacolon is idiopathisch in 2/3 van de gevallen of het gevolg van chronische constipatie/obstipatie (1/3 van de gevallen).

Radiografie en constipatie

Op een laterale radiografie van het abdomen kan de diameter van het colon vergeleken worden met de lengte van de 5^e lendewervel. (L5).

• Normale omstandigheden: diameter colon/lengte L5 < 1.3.
• Megacolon: diameter colon/lengte L5 >1.48*. Wanneer > 1.62 is het suggestief voor een megacolon dat refractair is aan conservatieve behandeling.

*Bij acute constipatie kan de diameter colon/lengte L5 ook > 1,48 zijn zonder dat er noodzakelijk sprake is van megacolon. In geval van megacolon is deze bevinding permanent aanwezig (bij twijfel is het aangewezen om de radiografie te herhalen).

Behandeling ACUUT stadium

Wat volgt is de behandeling van het ACUTE stadium van constipatie. Dit is de behandeling die aangewezen is bij de kat op het moment dat deze wordt aangeboden met constipatie/obstipatie. In sommige gevallen (bv. de kat die slechts eenmalig geconstipeerd is en waarbij de onderliggende oorzaak voor de constipatie eenvoudig op te lossen is) is deze behandeling voldoende. In het merendeel van de gevallen is het echter belangrijk om bijkomend maatregelen te treffen/behandelingen in te stellen die voorkomen dat het een terugkerend probleem wordt.

Algemeen:

Elke kat met constipatie is anders en er is geen behandeling die werkt voor alle katten. De behandeling moet dan ook steeds afgesteld worden op de individuele patiënt.

Onderliggende oorzaak opsporen en behandelen:

Constipatie/obstipatie is vaak het gevolg van een onderliggende oorzaak. Om deze op te sporen is het volgende aangeraden:

• Grondige anamnese: geneesmiddelen die constipatie kunnen veroorzaken (bv. calcium kanaal blockers zoals amlodipine, sucralfaat, fosfaat binders die aluminium bevatten, opiaten etc.)? Dieet? Recente voedingsveranderingen? Frequentie van ontlasting? Uitzicht ontlasting? Thuissituatie (andere katten, kattenbakken, stress etc). Andere klinische klachten?
• Lichamelijk onderzoek: met speciale aandacht voor de hydratatietoestand, buikpalpatie, anale en perianale regio, rectaal onderzoek (onder sedatie), neurologisch onderzoek en orthopedisch onderzoek (indicaties voor chronische pijn bv. tengevolge van artrose?).
• Indien geen duidelijke oorzaak uit anamnese en lichamelijk onderzoek:
  • Algemeen bloed- en urineonderzoek, inclusief elektrolyten (ca, P, K en Na).Totaal thyroxine indien kitten met erge constipatie (congenitale hypothyroïdie uitsluiten) of kat > 7 jaar die verdacht is van hyperthroïdie.
  • Radiografie abdomen + bekken (minstens 2 opnames): diameter colon met lengte L5 vergelijken. Oude bekkenfractuur? Massa’s of andere afwijkingen in abdomen? Vreemd voorwerp in colon? Artrose?

Indien een onderliggende oorzaak gevonden wordt, dient deze (indien mogelijk) behandeld te worden: bv. correctie van elektrolytafwijkingen, gewichtsverlies, pijnbestrijding etc.

Dehydratatie behandelen:

(Chronische) dehydratatie is een belangrijke (bijkomende) oorzaak van constipatie bij katten. Het merendeel van katten met constipatie/obstipatie is gedehydrateerd. Correctie van de hydratatietoestand is een zeer belangrijk onderdeel van de ACUTE behandeling van constipatie.

Analgesie:

Constipatie/obstipatie kan erg pijnlijk zijn. Bovendien kan (chronische) pijn (bv. tengevolge van artrose) bijdragen aan constipatie/obstipatie. Adequate analgesie is daarom steeds aangewezen. Hierbij is het belangrijk om geen geneesmiddelen te geven die de colon motiliteit verder verminderen (bv. volle opiaten). Mogelijke opties zijn:

• Butorphanol 0.1-0.3 mg/kg IV, IM, SC q 1-4u.
• Buprenorphine 10-20 mcg/kg IV, IM, SC q 6-8u.
• Metamizole 20-50 mg/kg IV verdund q 8-24u.

Laxativa/prokinetica en rectale suppo’s:

Aangezien de meest gebruikte laxativa osmotische laxativa zijn die vocht naar het colon trekken, is het belangrijk dat de kat eerst gerehydrateerd wordt.

* Kan bij langdurig gebruik milde, meestal niet klinische, hyperkalemie veroorzaken. Opvolgen van kalium gehaltes is daarom aangewezen bij langdurig gebruik.

Enema/klysma:

• Maakt de ontlasting vochtiger/zachter zodat ze vlotter passeert.
• Onder sedatie indien nodig.
• Benodigdheden:
  • 12 Fr (4 mm) rode rubberen voedingssonde.
  • Handschoenen, waterdichte schort.
  • 50-100 ml/kg warme isotone vloeistof (alternatief = water à klein risico op ontwikkelen van hypernatremie).
  • Gebruik GEEN fosfaathoudende vloeistoffen.
  • Voeg glijmiddel toe aan de spoelvloeistof.
  • Lactulose (5-10 ml/kat), docusaat (5-10 ml/kat) OF minerale olie (5-10 ml/kat) kan toegevoegd worden aan vloeistof.
• Techniek:
  • Vul spuit en voedingssonde met enema vloeistof.
  • Meet lengte anus tot laatste rib.
  • Plaats voorgevulde voedingssonde in rectum en duw voorzichtig verder (niet verder dan de lengte die je hebt gemeten van anus tot laatste rib).
  • Spuit vloeistof TRAAG in (over 2-5 min) om risico op reflex braken en colonbeschadiging te voorkomen.
  • Na inspuiten vocht: wacht 15 minuten.
  • Nadien kan je proberen om via palpatie van het abdomen de ontlasting zachtjes kleiner te maken.

• Niet effectief bij ongeveer 50% van de katten.

Orale PEG 3350 CRI (constant rate infusion):

Dit is een zeer goed alternatief voor manuele extractie van de ontlasting. Het bespaart je tijd en is veel diervriendelijker dan manuele extractie!

• Plaats een naso-oesofagale of naso-gastrische voedingssonde.

• PEG-3350 (Golytely, Colyte, Movicol^®, Miralax^®). Movicol is beschikbaar via o.a. farmaline.be. Movicol zakjes van 13.8 g oplossen in 125 ml water.
• Dosis 6-10 ml/kg/uur CRI PER ORAAL via voedingssonde*.
• Defecatie gemiddeld binnen 8 uur(6-14 uur).
• Gemiddelde totale dosis: 80 mL/kg
• Kan gecombineerd worden met een enema/klysma.

Manuele extractie:

• Na enema: feces proberen kleiner maken en uit rectum peuteren.
• ALLEEN ALS NIET ANDERS WERKT!!
• ALTIJD onder anesthesie + intubatie (preventie aspiratie).

Bijkomende behandelingen:

Sommige katten hebben nood aan anti-emetica (bv. maropitant 1 mg/kg IV, SC of PO), eetluststimulerende geneesmiddelen (bv. mirtazapine transdermaal of 1/4 tablet van 7.5 mg of 1/8 tablet van 15 mg om de andere dag oraal), ondersteuning met voeding etc.

Behandeling CHRONISCH stadium/preventie herval

Wanneer de kat reeds herhaalde episodes van constipatie/obstipatie heeft gehad en/of wanneer er onderliggende oorzaken zijn die langdurig aanwezig zullen blijven, is het aangeraden om maatregelen te treffen (bv. aanpassing dieet) om herval te voorkomen. Dit zal aan bod komen in een volgende Vet Info.