Tandfracturen Volwassen Honden

Tandfracturen zijn een vaak voorkomende pathologie bij hond een kat. Een aanrijding, een gevecht, onaangepast speelgoed of het bijten op stenen of harde voorwerpen veroorzaken over het algemeen dit probleem.

Belangrijk te weten is dat ELKE tandfractuur behandeld dient te worden. Het is een bron van pijn en potentiële infectie. Afwachten hoe het evolueert is geen goede optie.

In een vorige Vet Info bespraken we tandfracturen bij pups en jonge honden. In deze Vet Info komen de tandfracturen bij volwassen honden aan bod.

Dentale Anatomie

Vooreerst is het belangrijk om wat van de anatomie van een tand te kennen.

Aan de buitenzijde van de kroon ligt er glazuur rondom de tand. Glazuur is het hardste materiaal in het lichaam, en wordt maar 1 maal aangelegd. Beschadigd glazuur wordt nooit meer door het lichaam vervangen.

De grote bulk van de tand bestaat uit dentine. Dentine is een poreuze structuur waarin duizenden kanaaltjes of dentinale tubuli aanwezig. Deze vormen een verbinding naar het wortelkanaal of de pulpa. Primaire dentine wordt aangemaakt tot de wortel volledig gevormd is, secundiare dentine wordt doorheen het hele leven aangelegd en tertiair (of reparatief) dentine wordt aangemaakt na trauma.

De pulpa bestaat uit bloedvaten en zenuwen. Bloed- en zenuwtoevoer gebeurt door de apex (de wortelpunt).

Anatomie van de tand. De grote bulk bestaat uit dentine die het wortelkanaal of de pulpa omringt. Op de kroon wordt deze beschermd door glazuur of email, subgingivaal is er cement aanwezig. (uit: Veterinary dentistry for the general practitioner, Cecilia Gorrel).

Types tandfracturen

• Glazuurinfarctie:

Enkele fijne barsten in het glazuur, reiken niet doorheen glazuur.

• Glazuurfractuur:

Fractuur doorheen glazuur. Over het algemeen kan hier door middel van dentinal sealing een beschermlaag over de dentinekanaaltjes worden aangebracht. Hierdoor kan geen verdere pijn of infectie optreden.

• Niet gecompliceerde kroonfractuur:

Glazuur-dentinefractuur waar er nog een dentine beschermlaag  over de pulpa aanwezig is. Bij 25% van de patiënten treedt op termijn een bacteriële infectie op doorheen de dentine tubuli tot in het wortelkanaal. Kan behandeld worden d.m.v. dentinal bonding.

• Complexe kroonfractuur:

Wortelkanaal ligt bloot of is onvoldoende afgedekt door dentine. De tand is ontstoken en kan necrotiseren. Deze ontsteking kan ook naar de omliggende weefsels verspreiden.

Bij dit type fracturen is extractie of wortelkanaalbehandeling aangeraden.

Extractie wordt verkozen bij een gebit dat reeds aangetast is door parodontitis of als te veel tandmateriaal verloren is.

• Kroon-wortelfractuur:

Behandeling is afhankelijk van hoe diep het letsel onder de gingivarand reikt. Als het letsel minder dan 5 mm diep reikt, kan een restauratie (niet gecompliceerde fractuur) of wortelkanaalbehandeling (gecompliceerde fractuur) uitgevoerd worden.

Extractie wordt aangeraden bij fracturen die dieper reiken.

• Wortelfractuur:

Een fractuur kan horizontaal of in de lengte-as van de tand zijn. Bij deze laatste is extractie aanbevolen. Bij horizontale fracturen kan er geïmmobiliseerd worden. Hoe meer de fractuur richting de wortel gepositioneerd is, hoe beter de prognose.

Evaluatie van tandfracturen

• Visueel: controleer op de afwezigheid van glazuur. Het tandoppervlak wordt na een fractuur vaak onregelmatig of gaat donkerder verkleuren. Bij een recente breuk die tot in het wortelkanaal reikt, is er vaak een bloeding aanwezig.

Bloedende pulpa bij een complexe kroonfractuur

• Tactiel: controleer met een probe of er toegang is tot het wortelkanaal. Dit kan alleen bij een dier onder narcose!

• Radiografisch: elke tandfractuur kan op termijn voor infectie zorgen en kan er voor zorgen dat een tand non-vitaal wordt. Een infectie is zichtbaar als een opklaring rondom de apex, een non-vitale tand heeft een wijder endodontisch systeem omdat de continue afzetting van dentine stopgezet wordt.

2 niet-vitale snijtanden met een wijdere pulpaholte

Verkleuring van een tand

Alhoewel deze niet onder de noemer tandfracturen valt, is deze aandoening ook belangrijk te herkennen. Na een stomp trauma kan dentine verkleuren. Vaak eerst roze/paars door bloeduitstorting in de dentinekanaaltjes, daarna grijs/ blauw door afbraak van bloed en verdere pulpanecrose. Pulipitis is pijnlijk, maar niet alle honden en katten tonen dit. Daarna treedt er vaak pulpanecrose op, waarbij dieren geen pijn tonen. Deze kan evolueren naar een periapicale ontsteking, waarbij wel weer pijn wordt getoond. In 90% van de gevallen zijn verkleurde tanden niet vitaal.

Mogelijke behandelopties: wortelkanaalbehandeling, extractie of radiografische monitoring.

Verkleuring van de snijtand rechtsboven (niet vitaal).

Abrasie en attritie

Abrasie is een tandslijtage na contact met een object van buitenaf (stenen, bench,tennisballen). Attritie is slijtage door tand op tand contact, bijvoorbeeld bij malocclusie.

De behandeling hangt af van de hoeveelheid tandmassa die verloren is, en of de pulpa al dan niet bloot ligt.

Door extreem veel in tralies te bijten liep deze hond een sterke slijtage van de achterzijde van de hoektanden op.