Tandfracturen Jonge Honden

Tandfracturen zijn een vaak voorkomende pathologie bij hond en kat. Een aanrijding, een gevecht, onaangepast speelgoed of het bijten op stenen/ harde voorwerpen veroorzaken over het algemeen dit probleem.

Belangrijk te weten is dat ELKE tandfractuur behandeld dient te worden. Het is een bron van pijn en potentiële infectie. Afwachten hoe het evolueert is dan ook geen goede optie.

In deze Vet Info bespreken we tandfracturen bij pups en jonge honden. In een volgende Vet Info komen de tandfracturen bij volwassen honden aan bod.

Dentale Anatomie

Vooreerst is het belangrijk om wat van de anatomie van een tand te kennen.

De kroon ligt boven het tandvlees en één of meerdere wortels onder het tandvlees.

Aan de buitenzijde van de kroon ligt er glazuur rondom de tand. Glazuur is het hardste materiaal in het lichaam en wordt per tand slechts 1 maal aangelegd. Beschadigd glazuur wordt nooit meer door het lichaam vervangen.

De grote bulk van de tand bestaat uit dentine. Dentine is een poreuze structuur waarin duizenden kanaaltjes of dentinale tubuli aanwezig zijn. Deze vormen een verbinding naar het wortelkanaal of de pulpa. Primaire dentine wordt aangemaakt tot de wortel volledig gevormd is, secundaire dentine wordt doorheen het hele leven aangelegd en tertiair (of reparatief) dentine wordt aangemaakt na trauma.

De pulpa of wortelkanaal bestaat uit bloedvaten en zenuwen.

Anatomie van de tand. De grote bulk bestaat uit dentine die het wortelkanaal of de pulpa omringt. Op de kroon wordt deze beschermd door glazuur of email, subgingivaal is er cement aanwezig. (uit: Veterinary dentistry for the general practitioner, Cecilia Gorrel).

Maturatie van de tand

Na eruptie is de vorming van glazuur definitief. De productie van dentine en de vorming van de wortel is echter nog maar net begonnen. Het apicale foramen is een grote opening. Door de continue depositie van dentine en cement wordt de apex gevormd.

Eens de tand matuur is, bestaat de apex uit talrijke kleine foramina waar bloedvaten, lymfe en zenuwen door lopen.

Maturatie van de tand na eruptie. Het wortelkanaal sluit pas rond de leeftijd van 1-2 jaar, afhankelijk van de grootte van de hond. (uit: Veterinary dentistry for the general practitioner, Cecilia Gorrel).

Fracturen van melktanden

Fracturen van melktanden komen zeer vaak voor. Jonge pups verkennen de omgeving met hun snoet, en veel eigenaars geven onaangepast speelgoed. Melktanden zijn als het ware holle buisjes met een zeer dun laagje dentine en een grote pulpaholte.

Bij het breken komt de pulpaholte bloot te liggen, waarlangs er razendsnel infectie optreedt.

Onder deze melktanden ligt het definitieve gebit, dat volop in ontwikkeling is. Een ontsteking op een melktand kan tot problemen in het definitief gebit leiden, en moet om deze reden altijd zo snel mogelijk behandeld worden.

Fracturen in een immatuur gebit

Gezien de afwezigheid van een apex of wortelpunt, is een standaard wortelkanaalbehandeling bij een onvolwassen tand niet mogelijk. Er kan in spoed een vitale pulp therapie worden toegepast, hierbij worden 3 lagen vulling/ medicatie bovenop het wortelkanaal geplaatst. Bedoeling hiervan is dat de tand vitaal blijft, en de apex dus verder kan ontwikkelen. Deze ingreep heeft 90% slaagkans indien ze binnen de 48 uur na de breuk plaatsvindt. NSAIDs en antibiotica worden best meteen opgestart.

Klinische cases

Case 1: Aico, Zwitserse Herder, 17 weken

Zijn eigenaars kwamen in spoed langs omwille van acute lethargie en zwelling van de kin, ze dachten aan een wespensteek. Aico had koorts en bij mondinspectie bleken zijn beide onderste hoektanden gebroken en necrotisch te zijn.

Aico werd lethargisch binnengebracht met zwelling onder aan de kin. Bij mondinspectie bleken de 2 onderste melkhoektanden afgebroken en necrotisch (grijze verkleuring).

In dit geval is het opstarten van antibiotica en ontstekingsremmers aanbevolen, en wordt een tandextractie zo spoedig mogelijk uitgevoerd. Hierbij moet voorzichtig worden te werk gegaan, om de definitieve tanden niet te beschadigen. Daarna moeten de definitieve tanden na eruptie goed gecontroleerd worden op letsels.

Intra-orale radiografie: beide onderste melkhoektanden vertonen een fractuur waarbij de pulpaholte open ligt. Op deze manier kan een infectie zich razendsnel verspreiden naar de onderliggende weefsels en de hieronder ontwikkelende tanden. Hou er bij extractie rekening mee dat de wortel ongeveer 2 x de lengte van de kroon bedraagt.

Case 2: PACO, Drentse Patrijshond, 9 maanden

Hij was hevig aan het spelen met een bot en is ergens tegenaan gebotst. De eigenaars merkten op dat hij bloedde uit zijn tand.

Er werd een complexe kroonfractuur vastgesteld (wortelkanaal ligt bloot).

Gezien de jonge leeftijd van het dier is een standaard wortelkanaalbehandeling niet mogelijk en wordt geopteerd voor een vitale pulp therapie. Hierbij wordt het wortelkanaal geopend en worden alternerend MTA, glas ionomeer cement en composiet over geplaatst.

Paco na de ingreep.

Na een vitale pulp therapie is het van belang om de vitaliteit van de tand radiografisch op te volgen (standaard na 6 maand). Bij een geslaagde ingreep zal de tand vitaal blijven en dus verder dentine afzetten met een dunner wordend wortelkanaal als gevolg.

Intra-orale radiografie net na het uitvoeren van de vitale pulp therapie en 6 maanden later. Er werd meer dentine afgezet en het wortelkanaal wordt nauwer, wat een teken is dat de tand vitaal is gebleven.